Codex Seraphinianus: Okunması İmkansız Kitabın Sırrı Çözüldü mü?

Bir kütüphanenin tozlu raflarında, cildi yıpranmış ama kapağı merak uyandıran bir kitap bulduğunuzu hayal edin. Sayfalarını çevirdiğinizde karşınızda; köklerinden bacaklar çıkıp yürüyen ağaçlar, şekil değiştiren hayvanlar ve gökkuşağı üreten makineler görüyorsunuz. Açıklamaları okumak için metne eğiliyorsunuz ama harfler tanıdık gelse de hiçbir dilde karşılığı yok. İşte bu, İtalyan mimar ve tasarımcı Luigi Serafini'nin 1981 yılında yayımladığı ve o günden beri dünyanın en büyük edebi gizemlerinden biri olan Codex Seraphinianus'un dünyası.

Bu eser, bir roman veya çizgi roman değil; başka bir boyuttan dünyamıza düşmüş gibi duran, 360 sayfalık, son derece ciddi ve detaylı bir ansiklopedi. Tek sorun, anlattığı dünyanın gerçek olmaması ve yazıldığı dilin kimse tarafından okunamaması.

Roma'da Bir İnziva ve 30 Aylık Halüsinasyon

Kitabın yazılış hikayesi en az içeriği kadar ilginçtir. Luigi Serafini, 1976 yılında, henüz 27 yaşındayken Roma'daki dairesine kapandı. Tam 30 ay boyunca, dış dünyayla bağını minimuma indirerek, sanki trans halindeymiş gibi çizdi ve yazdı.

Serafini, bu süreci 'beyaz bir kedinin sırtına binip zihinsel bir yolculuğa çıkmak' olarak tanımlıyor. Ortaya çıkan eser, 11 bölümden oluşuyor ve hayali bir dünyanın florasını, faunasını, fiziğini, kimyasını, yemek kültürünü ve garip sosyal ritüellerini belgeliyor. Ancak her şey, bildiğimiz gerçekliğin çarpıtılmış, rüya benzeri bir versiyonu gibi.

Sürrealizmin Zirvesi: Sevişen Timsahlar ve Kanayan Meyveler

Kitabın en çarpıcı yanı, sürrealist illüstrasyonlarıdır. Çizimler o kadar detaylı ve bilimsel bir ciddiyetle yapılmıştır ki, insan beyni gayriihtiyari olarak 'bunun bir mantığı olmalı' diye düşünür.

Dönüşüm Sahnesi: Kitabın en ikonik görseli, yatakta sevişen bir çiftin, eylemin sonunda yavaş yavaş birleşerek bir timsaha dönüşmesidir.

Yürüyen Ağaçlar: Kökleri bacak şeklini alan ve kendini topraktan söküp göle atlayan ağaçların göçü.

Tuhaf Meyveler: Bıçakla kesildiğinde içinden kan ve et fışkıran devasa meyveler.

Bu görseller, Salvador Dali veya Hieronymus Bosch tablolarının, bir biyoloji ders kitabına girmiş hali gibidir.

Kırılamayan Şifre: 'Asemik Yazı' Nedir?

Yayımlandığı günden beri dilbilimciler, kriptologlar (şifre çözücüler) ve bilgisayar korsanları, kitaptaki el yazısını deşifre etmek için binlerce saat harcadı. Yazı, sağdan sola veya soldan sağa akıyormuş hissi veren, kıvrımlı, estetik ve tutarlı bir alfabeye sahipti. Hatta sayfa numaraları, 21 tabanlı bir sayı sistemine göre düzenlenmişti. Bu durum, metnin 'mutlaka bir anlamı olduğu' inancını güçlendirdi.

Ancak Luigi Serafini, 2009 yılında Oxford Üniversitesi Kitap Severler Derneği'nde yaptığı konuşmada gerçeği itiraf etti: 'Metnin hiçbir anlamı yok.'

Serafini, asemik yazı (asemic writing) adı verilen bir teknik kullanmıştı. Bu teknik, harflerin ve kelimelerin herhangi bir dilbilgisi kuralına veya anlama dayanmadığı, sadece 'yazı estetiği' ve hissi verdiği sanatsal bir formdur. Yani o güzel el yazısı, sadece görsel bir dekordan ibarettir.

Neden Okunmayan Bir Kitap Yazılır?

Peki, bir insan neden yıllarını harcayarak 'boş' bir metin yazar? Serafini'nin amacı, okuyucuyu çocukluğuna döndürmekti.

'Henüz okuma yazma bilmeyen bir çocukken, yetişkinlerin kitaplarına baktığınız o anı hatırlıyor musunuz? Resimlere bakardınız, harflerin ne anlama geldiğini bilmezdiniz ama hayal gücünüzle onlara kendi anlamlarınızı yüklerdiniz. İşte ben okuyucuya o hissi, o 'okuma öncesi çağın' büyüleyici belirsizliğini tekrar yaşatmak istedim.'

Codex Seraphinianus, yetişkinlerin elinden 'okuma ve anlama' yetisini alarak, onları tekrar sadece görsel algı ve hayal gücüyle baş başa bırakan bir psikolojik deneydir. Okuyucu metni okuyamaz, onu 'hissetmek' zorundadır.

Bir Kült Eser ve Koleksiyon Parçası

Bugün Codex Seraphinianus, dünyanın en pahalı ve aranan kitaplarından biridir. İlk baskıları koleksiyonerler arasında binlerce dolara el değiştirir. Roland Barthes ve Italo Calvino gibi edebiyat devleri, bu eseri 'dilin tiranlığına karşı bir başkaldırı' olarak övmüştür.

Dijital çağda her bilginin bir 'tık' uzakta olduğu, her gizemin Google ile çözüldüğü bir dünyada; Codex, 'çözülemeyen' ve 'bilinemeyen' yapısıyla insan zihninin gizeme olan açlığını doyurmaya devam etmektedir.