Bu Hafta: Diplomasiden Savaşlara, Sanattan Bilime Küresel Hafıza

Aralık ayının ikinci haftası, dünya tarihinde savaşların bittiği, rejimlerin değiştiği, insan haklarının kayıt altına alındığı ve sanat dünyasının büyük kayıplar verdiği bir dönem olarak kayıtlara geçti. İşte gün gün haftanın tarihi panoraması.

Tarih sayfaları 8 ve 9 Aralık tarihlerinde siyasi kırılmalara ve kültürel olaylara tanıklık etti. Yakın tarihin en sıcak gelişmesi 2024 yılında yaşandı; Suriye'de Baas Partisi'nin 61 yıllık iktidarı, başkent Şam'ın kontrolünün kaybedilmesiyle çöktü. Aynı yıl sinemanın usta ismi Şerif Gören hayatını kaybetti. Siyasi arenada ise 2023 yılında ABD, BMGK'de Gazze ateşkesini veto ederken, 2017'de BM, Irak'a yönelik yaptırımları kaldırdı. Daha eskiye gidildiğinde, 1941'de Amerika ve İngiltere'nin Japonya'ya savaş ilan etmesi, 1987'de Gazze'de İntifada'nın ilk şehitlerinin verilmesi ve 2018'de Hollanda'daki sarı yelekliler eylemleri dikkat çekti. Kültürel mirasta ise Çingene Kızı mozaiğinin parçaları 2018'de Türkiye'ye dönerken, 1980'de efsanevi müzisyen John Lennon öldürüldü. Ayrıca 1995'te KESK kuruldu, 2000'de Naim Süleymanoğlu Uluslararası Halter Federasyonu asbaşkanı oldu. Osmanlı tarihinde ise 1917'de Kudüs İngiliz işgaline girdi, 1911'de Mustafa Kemal Paşa İtalyanlara karşı direniş örgütledi. 1893'te Haliç'in donması ve 1928'de ilk Latin harfli mezar taşının dikilmesi gibi ilginç olaylar da bu tarihlerde yaşandı. 2021'de ise Afrika'da Omicron varyantı ve MKE Ankaragücü eski başkanı Cemal Aydın'ın vefatı gündem oldu.

10 Aralık: İnsan Hakları ve Acı Hatıralar

10 Aralık tarihi, hem insanlık onuru hem de terörün karanlık yüzüyle anıldı. 1948 yılında BM, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'ni kabul ederek bugünü tarihe not düştü. Ancak Türkiye, 2016 yılında Beşiktaş'ta düzenlenen hain terör saldırısıyla sarsıldı; 47 kişi şehit oldu, 238 kişi yaralandı. Aynı gün Nobel ödülleri tarihine de geçti; 1994'te Yaser Arafat, İzak Rabin ve Şimon Peres, 2013'te ise Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü Nobel Barış Ödülü aldı. Spor tarihinde 2000 yılında Avrupa Kros Şampiyonası'nda Türkiye'nin başarıları konuşulurken, 2015'te THY EURO 2016 sponsoru oldu. Siyasi tarihte 2006'da Şilili diktatör Pinochet ölürken, 2019'da Sanna Marin dünyanın en genç başbakanı oldu. 2009'da Bursa'da maden ocağındaki grizu patlamasında 19 işçi hayatını kaybetti. Ayrıca 1923'te Türkiye-Arnavutluk dostluk antlaşması imzalandı ve 1901'de ilk Nobel ödülleri dağıtıldı.

11-12 Aralık: Diplomasiden Sanata Uzanan Yelpaze

Haftanın ortasında diplomasi ve sanat iç içe geçti. 2024 yılında Türkiye'nin arabuluculuğunda Etiyopya-Somali krizi çözüm yoluna girerken, Bulgaristan ve Romanya karadan Şengen bölgesine dahil oldu. Türkiye siyasetinde 2009'da DTP kapatıldı, 2023'te HEDEP ismini DEM Parti olarak değiştirdi. Sanat dünyası 1987'de Adile Naşit'i, 1975'te Nihal Atsız'ı, 1953'te Sedat Simavi'yi ve 2007'de Vitali Hakko'yu kaybetti. Bilim tarihinde 1901'de Marconi ilk Atlantik aşırı mesajı gönderdi. 2015'te tarihi Paris İklim Anlaşması kabul edildi. 2003'te Azerbaycan lideri Haydar Aliyev vefat etti. Spor dünyasında 2015'te İlya Atasaray yüzme rekoru kırarken, sinemada Fatih Akın'ın 'Duvara Karşı' filmi 2004'te Avrupa'nın en iyisi seçildi. Ayrıca 1936'da İngiltere Kralı VIII. Edward tahtını aşkı uğruna bıraktı. 1940'ta Salvador gemisi faciası, 2012'de Turgut Özal'ın zehirlenme iddialarına dair rapor ve 2021'de Türkiye'de ilk Omicron vakası bu tarihlerin diğer önemli başlıklarıydı.

13-14 Aralık: Kudüs Direnişi ve Ortadoğu'da Dönüm Noktaları

Haftanın son günlerinde Ortadoğu merkezli gelişmeler öne çıktı. 2017'de İslam İşbirliği Teşkilatı, İstanbul'da toplanarak Doğu Kudüs'ü Filistin'in başkenti ilan etti. 2024 yılında ise Türkiye'nin Şam Büyükelçiliğinde 12 yıl sonra yeniden Türk bayrağı dalgalandı. 2003'te Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin bir sığınakta yakalandı. 2008'de ABD Başkanı Bush'a Iraklı gazeteci tarafından ayakkabı fırlatıldı. 1981'de İsrail, Golan Tepeleri'ni ilhak etti. 2019'da ABD Senatosu 1915 olaylarını 'soykırım' olarak tanıyan tasarıyı kabul etti. 2023'te BM Genel Kurulu Gazze ateşkesini kabul ederken, Saadet Partisi Milletvekili Hasan Bitmez vefat etti. Kültür dünyasında 1977'de Oğuz Atay, 1979'da Behçet Necatigil ve 1974'te Yakup Kadri Karaosmanoğlu hayata veda etti. Ayrıca 1522'de Kanuni Rodos'un teslimini istedi, 1995'te Bosna barış anlaşması sağlandı ve 2012'de ABD'de Sandy Hook okul katliamı yaşandı. 2022'de Türkiye'nin 'Sıfır Atık' kararı BM'de kabul edildi.