Murphy Kanunları Nedir? Neden İşler Hep Ters Gider?

Önemli bir toplantıya geç kaldığınızda trafiğin durma noktasına gelmesi, en sevdiğiniz kıyafeti giydiğiniz gün üzerinize kahve dökülmesi veya tam evden çıkacakken anahtarlarınızı bulamamanız... Tüm bunlar sadece tesadüf mü, yoksa evrenin size karşı oynadığı bir oyun mu? Günlük hayatta karşılaştığımız bu sinir bozucu aksilikler silsilesi, popüler kültürde Murphy Kanunları olarak bilinir. Temel prensibi son derece basittir: 'Bir şeyin ters gitme ihtimali varsa, o şey mutlaka ters gidecektir.'

Bu 'kanunlar', bilimsel birer fizik yasası olmasalar da, hayatın öngörülemezliği ve insan doğasının aksiliklere odaklanma eğilimi nedeniyle neredeyse herkes tarafından kabul görmüş evrensel bir mizah ve karamsarlık bütünüdür.

Murphy Kanunları'nın Ortaya Çıkış Hikayesi

Sanılanın aksine bu karamsar bakış açısı, bir filozofun veya yazarın kaleminden çıkmamıştır. Kökeni, 1949 yılında ABD Hava Kuvvetleri'nde görevli bir havacılık mühendisi olan Edward A. Murphy Jr.'a dayanır.

Murphy, insanların yüksek G-kuvvetine dayanıklılığını ölçen riskli bir proje üzerinde çalışırken, teknisyenlerin sensörleri yanlış bağlaması sonucu tüm deneyin başarısız olması üzerine o meşhur sözü söyler: 'Bir işi yanlış yapmanın bir yolu varsa, bu adamlar onu mutlaka bulur.' Zamanla bu söylem genelleşerek, 'Bir şeyin ters gitme olasılığı varsa, ters gider' şeklini almış ve mühendislik dünyasından günlük hayata taşınmıştır. Aslında Murphy'nin amacı karamsarlık aşılamak değil, karmaşık sistemlerde insan hatası olasılığını hesaba katmanın önemini vurgulamaktı.

Günlük Hayattan Kaçınılmaz Murphy Senaryoları

Murphy Kanunları, hayatın her alanında karşımıza çıkar ve genellikle 'zamanlama' konusunda ustadır. En ihtiyaç duyduğumuz anda işlerin sarpa sarması, bu kanunun en belirgin özelliğidir.

En bilinen örneklerden biri ulaşımla ilgilidir. Eğer gideceğiniz yere erken vardıysanız, muhtemelen o gün trafik çok açıktır. Ancak ne kadar geç kaldıysanız, trafik sıkışıklığı o kadar yoğun olur ve tüm trafik ışıkları kırmızı yanar. Benzer şekilde, otobüs durağında beklerken sigara yaktığınız anda veya telefonla önemli bir görüşmeye başladığınız anda otobüsün gelmesi de klasik bir Murphy anıdır.

'Tereyağlı Tost' Fenomeni

Evrensel bir şanssızlık sembolü haline gelen örnek ise kahvaltı sofralarından gelir. Yere düşen bir dilim tereyağlı veya reçelli ekmek, istatistiksel olasılıkların aksine, neredeyse her zaman yağlı yüzü alta gelecek şekilde düşer. Bu durum, halının en değerli veya temizlenmesi en zor kısmına denk gelme eğilimindedir.

Kuyruk ve Bekleme Çilesi

Markette, bankada veya trafikte şerit değiştirirken geçerli olan bir diğer kural ise şudur: 'Yanınızdaki kuyruk her zaman sizin bulunduğunuz kuyruktan daha hızlı ilerler.' Eğer dayanamayıp diğer kuyruğa geçerseniz, bu sefer terk ettiğiniz kuyruk hızlanmaya başlar.

Neden Murphy Haklı Çıkıyor?

Murphy Kanunları'nın bu kadar benimsenmesinin nedeni, insan psikolojisinin işleyişiyle yakından ilgilidir. Beynimiz, olumlu ve sıradan olaylardan ziyade, olumsuz, sinir bozucu ve planlarımızı bozan olayları daha net hatırlama eğilimindedir (Negatiflik önyargısı). Binlerce kez sorunsuz çalışan bir yazıcıyı değil, tam acil bir çıktı almanız gerektiğinde bozulan yazıcıyı hatırlarsınız.

Uzun lafın kısası; Murphy Kanunları, hayatın kontrol edilemez kaosuna karşı geliştirdiğimiz savunma mekanizması ve kolektif bir mizah anlayışının ürünüdür. İşler ters gittiğinde 'Ah, yine Murphy iş başında' demek, yaşanan hayal kırıklığıyla başa çıkmayı kolaylaştırır.