KTÜ Bilim İnsanları Orman Yangınlarına Çözüm Geliştirdi

Karadeniz Teknik Üniversitesi bilim insanları, orman yangınlarını önceden tahmin edip riskli alanları belirleyebilen yapay zeka destekli Türkiye Orman Yangın Tehlike Oranları Sistemi (TOYTOS)'u geliştirdi. Sistem, yalnızca yangınların önlenmesine değil, doğru ağaçlandırma ve ekosistem restorasyonu süreçlerine de rehberlik sağlıyor.

TOYTOS, topoğrafya, hava durumu, nem, rüzgar ve yanıcı madde özellikleri gibi çevresel verileri Coğrafi Bilgi Sistemleri ve yapay zeka tabanlı modellemelerle analiz ediyor. Sistem, orman yangınları için risk haritalarını 'düşük'ten 'çok yüksek'e kadar renk kodlarıyla göstererek yöneticilere erken uyarı ve stratejik karar desteği sunuyor.

TOYTOS'un Katkıları ve Çalışma Prensibi

Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Orman Entomolojisi ve Koruma Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ertuğrul Bilgili, sistemin en önemli katkılarından birinin, yanıcı madde nemini ve dağılımını izleyerek yüksek yangın tehlikesi taşıyan alanları önceden belirlemek olduğunu vurguladı. Bilgili, şunları söyledi:

'TOYTOS yalnızca yangınları önlemek için değil, yangın sonrası ekosistem restorasyonu ve doğru ağaçlandırma süreçlerinde de rehberlik sağlıyor. Sistem, orman yangını bilgi sistemi, yangın çıkma ihtimali tahmin sistemi, meteorolojik yangın indeksi ve yangın davranışı tahmin sistemi olmak üzere dört ana bileşenden oluşuyor.'

Modüller, topoğrafya, yanıcı madde özellikleri, nem, sıcaklık, rüzgar ve geçmiş yangın kayıtlarını değerlendirerek yöneticilere anlık risk raporları sunuyor. Böylece orman yönetiminde hızlı ve doğru karar alınabiliyor.

Ekosistem Temelli Restorasyon ve Pilot Uygulamalar

TOYTOS, yangın sonrası onarım süreçlerinde her alanın iklimsel, topoğrafik ve yanıcı madde koşullarına göre uygun ağaçlandırma ve gençleştirme stratejileri belirliyor. Prof. Dr. Bilgili, sistemin pilot uygulamalarının Akdeniz, Ege ve İç Batı Karadeniz bölgelerinde başladığını ve uzun vadede Türkiye genelinde yaygınlaştırılacağını belirtti.

'Yanlış ağaçlandırma doğal tür kompozisyonunu bozarak ekosistemin yangına karşı direncini azaltır. TOYTOS analizleri, doğru tür seçimi ve ekosistem temelli planlama için bilimsel ve dijital bir rehber sunuyor.'

Sistem, mevcut Orman Genel Müdürlüğü planlama altyapısıyla uyumlu çalışıyor ve işletme ile şeflik düzeyindeki yöneticilerin kullanıcı arayüzü üzerinden tehlike haritalarına ve risk analizlerine erişmesini sağlıyor.

TOYTOS, Türkiye ormanlarının sürdürülebilir yangın yönetimi ve ekosistem restorasyonunda geleceğe yönelik kritik bir dijital karar destek mekanizması olarak öne çıkıyor.

Kaynak: AA