Kadına Şiddetle Mücadelede Yapay Zeka: Grit ve Zuzi

Güney Afrika'da yaşanan trajik bir cinayetin ardından geliştirilen 'Grit' uygulaması, şiddet mağduru kadınlar için acil yardım butonu ve delil saklama kasası sunuyor. Uygulamanın en dikkat çeken özelliği ise kullanıcıların 'teyze' şefkatiyle kodlanmasını istediği yapay zeka asistanı: Zuzi.

Trajediden Doğan Teknoloji: Grit

Güney Afrika'da yaşayan Leonora Tima, 19 yaşındaki hamile akrabasının vahşice öldürülmesi ve katilin bulunamamasının ardından harekete geçti. Kadın cinayetlerinin kanıksandığı bir ortamda, mağdurların sesini duyurabileceği ve hukuki süreçler için kanıt toplayabileceği Gender Rights in Tech (Grit) adlı uygulamayı geliştirdi. Afrikalı yazılımcılar tarafından tasarlanan bu platform, kadına şiddet ile mücadelede teknolojinin gücünü kullanmayı hedefliyor. Eylül ayında yaklaşık 10 bin yardım talebi alan uygulama, kullanıcılarına ücretsiz olarak hizmet veriyor.

Acil Yardım Butonu ve Dijital Kasa

Uygulama üç temel sacayağı üzerine kurulu. İlk özellik, tehlike anında 20 saniyelik ses kaydı alarak çağrı merkezine konum ileten acil yardım butonu. İkinci ve kritik özellik ise 'Kasa' (Vault) adı verilen güvenli dijital alan. Mağdurlar, şiddet anına dair fotoğrafları, tehdit mesajlarını ve ses kayıtlarını bu alana şifreli ve tarihli olarak yükleyebiliyor. Böylece telefonun kırılması veya verilerin saldırgan tarafından silinmesi durumunda bile, ileride açılacak davalar için deliller bulutta güvenle saklanıyor.

Dijital 'Teyze' Zuzi ve Yargılamayan Sohbet

Grit'in en yenilikçi yönü ise yapay zeka destekli sohbet robotu 'Zuzi'. Kullanıcı geri bildirimleriyle şekillenen Zuzi, bir avukat veya robottan ziyade, sıcakkanlı ve güven veren bir 'teyze figürü' olarak tasarlandı. Leonora Tima, mağdurların karşılarında bir insan olmadığı için yargılanma korkusu hissetmeden Zuzi ile daha rahat iletişim kurduklarını belirtiyor. Şaşırtıcı bir veri olarak, uygulamanın öfke kontrolü konusunda yardım isteyen erkekler tarafından da kullanıldığı ifade ediliyor.

Uzmanlardan Uyarı: 'İnsan Desteğinin Yerini Tutamaz'

Uygulama uluslararası alanda ilgi görse de uzmanlar temkinli yaklaşmayı sürdürüyor. Toplumsal cinsiyet ve şiddet üzerine çalışan uzman Lisa Vetten, bu araçların aslında sadece dil analizi yapan büyük dil modelleri olduğunu hatırlatıyor. Vetten, sohbet robotlarının karmaşık travmalarla baş edemeyeceğini ve bazen yanlış hukuki tavsiyeler verebileceğini belirterek, 'Yapay zeka insan danışmanlığının yerini tutamaz' uyarısında bulunuyor. Ayrıca, yapay zeka sektöründeki kadın istihdamının azlığına dikkat çekilerek, teknolojinin erkek egemen verilerle kodlanmasının önyargıları pekiştirme riski taşıdığı vurgulanıyor.