1509 İstanbul Depremi: 'Küçük Kıyamet'in Bilinmeyenleri

İstanbul'u yıkan 'Küçük Kıyamet'! 1509 depreminin korkunç bilançosu: Binlerce ölü ve yıkılan tarihi yapılar

Tarihi kayıtlara 'Kıyamet-i Suğra' yani 'Küçük Kıyamet' olarak geçen 1509 Büyük İstanbul Depremi, 10 Eylül 1509 tarihinde meydana gelen 7,2 büyüklüğündeki yıkıcı bir sarsıntıydı. Merkez üssü Marmara Denizi'nin kuzeydoğusu olarak belirtilen deprem, son 500 yıl içinde Marmara'da gerçekleşmiş en büyük ve en yıkıcı felaketlerden biri olarak hafızalara kazındı.

Zamanın 160-200 bin nüfuslu Osmanlı İmparatorluğu başkenti Konstantiniyye'de (İstanbul), büyük depremde 4 ile 13 bin arasında kişinin hayatını kaybetmesine yol açtığı tahmin ediliyor. Depremde ayrıca 1000'i aşan sayıda hane zarar gördü ve 5000'e yakın kaza (yaralanma) gerçekleşti.

Tarihi Yapılar Yerle Bir Oldu

'Küçük Kıyamet', İstanbul'un simgesi olan pek çok tarihi eserin de hasar görmesine neden oldu. Ayasofya'nın bir minaresi devrilirken, Galata Kulesi de deprem sebebiyle ciddi zarara uğradı.

Avrupa yakasındaki Rumeli Hisarı ve Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı başta olmak üzere, Yoros Kalesi ve Kız Kulesi gibi yapılar depremden etkilendi. Aziz John Theologos Kilisesi de dahil birçok kilise yerle bir oldu. İstanbul'un doğusunda o dönem küçük ve az yerleşim bulunan Burgazada ve Heybeliada'da, Kurtarıcı İsa ve Aya Prodromou Rum Ortodoks Kiliselerinin kubbelerinin çöktüğü kayıtlara geçti.

Deprem Sonrası Salgın ve Kıtlık

Felaketin ardından şehirde temel ihtiyaçlara erişimde ciddi zorluklar yaşandı. Temiz suya erişim sağlamak zorlaşırken, gıda erişimi durma noktasına geldi. Bu zorlu koşulların ardından Kolera hastalığı baş gösterdi ve geniş halk kesimleri bu salgından etkilendi.

Oluşturduğu hasarın büyüklüğü ve durmak bilmeyen artçı sarsıntılar nedeniyle bu felaket, 'Kıyamet-i Suğra' olarak anılmıştır.

Sultan II. Bayezid'in Tarihi Tepkisi

Tarihi kayıtlara göre, Solakzade Mehmed Çelebi'nin 17. yüzyılda kaleme aldığı bir kitabın 1509 depremi ile ilgili olan kısmında, dönemin padişahı Sultan II. Bayezid'in olaya tepkisi de yer aldı. Sultan'ın, vezirlerine ve ordu komutanlarına dönerek 'depremin, onların başarısızlıklarının bir cezası olduğunu' söylediği kaydedilmişti.