Yapay zeka ve veri merkezleri küresel enerjiyi şekillendiriyor

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) raporlarına göre, yapay zeka teknolojilerinin yaygınlaşmasıyla veri merkezlerinin küresel enerji talebinde ciddi artış yaşanıyor. 2017'den bu yana küresel veri merkezlerinin elektrik tüketimi yılda ortalama yüzde 12 arttı. Veri merkezi yatırımları ise 2024'te yarım trilyon dolara ulaştı.

Bu yatırım patlaması, hızla artan elektrik talebine yansıdı. Geçen yıl veri merkezlerinin elektrik tüketimi 415 teravatsaate ulaşarak, dünya elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 1,5'ini oluşturdu. Küresel veri merkezleri tüketiminde en büyük payı yüzde 45 ile ABD, yüzde 25 ile Çin ve yüzde 15 ile Avrupa ülkeleri alıyor. 2030'a kadar bu tüketimin 2 kattan fazla artarak yaklaşık 945 teravatsaate ulaşması bekleniyor, bu miktar Japonya'nın bugünkü elektrik tüketimini geçiyor.

Veri Merkezlerinde Kapasite Artışı Şebekeyi Zorluyor

Enerjide Dijitalleşme Derneği (EDİDER) Genel Sekreteri Gökberk Bilgin, yapay zeka ve veri merkezlerinin elektriğin iletim ve dağıtım altyapısını yeniden şekillendirdiğini belirterek, yükselen enerji talebinin fosil kaynakların bir süre daha enerji denkleminde kalmasını zorunlu kıldığını söyledi.

Bilgin, daha büyük ve yetenekli yapay zeka modelleri geliştirme yarışı nedeniyle çok yüksek hesaplama gücüne ihtiyaç duyulduğunu ve bunun enerji talebini önemli ölçüde artırdığını vurguladı. Ayrıca, veri merkezlerinde enerjinin yaklaşık yüzde 30-40'ının yalnızca soğutmaya gittiğini, ek güç kaynakları ve yedekleme sistemleri ile birlikte veri merkezlerinin tüketim profilinin neredeyse 7/24 tam kapasiteye çıktığını ifade etti.

Bilgin, ABD'de veri merkezlerinin ulusal enerji dengesinde ciddi bir yük oluşturduğunu, yapay zekanın hızla artan elektrik talebinin ise çok sayıda ülkede iletim ve dağıtım şebekelerini zorlayan bölgesel riskler yarattığını belirtti.

Çin ve ABD'nin Yaklaşımları

Bilgin, Çin'in enerji maliyetlerini düşük tutabilen ve hızla genişleyebilen üretim altyapısı sayesinde yapay zekada avantaj sağladığını söyledi. Çin, tercihli elektrik tarifeleri sunarak ve büyük ölçekli projeleri hızlı devreye alarak veri merkezlerinin enerji ihtiyacını karşılıyor.

ABD ise Çin kadar hızlı hareket edemiyor; bunun yerine verimliliği artırarak toplam enerji yükünü kontrol altında tutmayı hedefliyor. Bilgin, Nvidia'nın ileri GPU'ları, özel soğutma teknolojileri, atık ısı geri kazanımı ve veri merkezlerinin yenilenebilir enerjiyle eşleştirilmesi gibi uygulamaların ABD'nin işlem başına enerji tüketimini azaltma stratejisinin temelini oluşturduğunu aktardı.

Bilgin sözlerini şöyle tamamladı:

'Yapay zeka, yenilenebilir enerji sistemlerinin yönetimi, entegrasyonu ve optimizasyonu için vazgeçilmez bir teknoloji haline gelmiş olsa da, kendi yarattığı enerji talebi küresel arz yapısını tek başına dönüştürecek kadar büyük. Yüksek yoğunluklu veri merkezleri ve gelişmiş soğutma altyapıları kısa vadede yalnızca güneş ve rüzgarla karşılanması ek yük oluşturuyor. Bu nedenle fosil ve nükleer kaynakların önemi yakın vadede tamamen ortadan kalkmıyor. Yapay zeka, yenilenebilir enerjiyi hızlandıran bir güç olsa da ölçeklenmesi için gereken enerji talebi, pek çok ülkede bu kaynaklara duyulan ihtiyacı geçici olarak canlı tutuyor. Teknolojik rekabeti ve enerji dönüşümünü şekillendirecek ülkeler, bugünden bu yeni dönemin gerektirdiği politik, düzenleyici ve finansal hazırlıkları yapan ülkeler olacak.'

AA