Türkiye'ye Yönelik Savunma Ambargoları Kalkıyor: İşte Son Durum

Küresel güvenlik tehditlerinin artması ve uluslararası konjonktürün değişmesiyle birlikte NATO müttefikleri, Türk savunma sanayisine yönelik uyguladıkları kısıtlamaları gözden geçirerek işbirliği zeminine geri dönüyor.Avrupa savunma mimarisinde daha etkin bir rol üstlenmek isteyen Ankara, müttefiklerinin uyguladığı örtülü ve açık ambargoların kaldırılması için yürüttüğü diplomatik temaslarda önemli sonuçlar almaya başladı. Savunma sanayisi alanında zemin eskiye oranla daha olumlu olsa da, bazı kritik başlıklarda engeller varlığını sürdürüyor.

Almanya ve İngiltere ile Yeni Dönem Başlıyor

Avrupa Birliği (AB) içerisinde Türkiye'ye yönelik en katı tutumu sergileyen ülkelerin başında gelen Almanya, 2019 yılında Suriye'nin kuzeyine düzenlenen operasyon sonrası kara, deniz ve hava unsurlarını kapsayan geniş çaplı kısıtlamalar getirmişti. Gelinen noktada deniz kuvvetlerine yönelik engeller tamamen kalkarken, hava kuvvetleri için kritik öneme sahip Eurofighter savaş uçakları satışında uzlaşı sağlanması ilişkilerde yeni bir sayfa açtı. Ancak Altay tankı projesini ilgilendiren kara kuvvetleri konusundaki pürüzler henüz tam olarak giderilebilmiş değil.

Benzer bir yumuşama Birleşik Krallık ile ilişkilerde de gözlemleniyor. Türkiye ile savunma alanında yüksek düzeyde işbirliğine sahip olan Londra yönetimi, 2019'da getirdiği kısıtlamaları 2022 baharında kaldırmıştı. Ekim 2025'te alınan kararla Türkiye'ye 20 adet Eurofighter satışının onaylanması, iki ülke arasındaki stratejik ortaklık vizyonunu güçlendirdi.

İskandinav Ülkeleri ve NATO Süreci

İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliği süreci, bu ülkelerin Türkiye'ye yönelik silah ihracatı politikalarını değiştirmesinde belirleyici oldu. Eylül 2022'de İsveç, Ocak 2023'te ise Finlandiya, Ankara'nın üyelik onayı için şart koştuğu ambargoları kaldırma kararı aldı. Bu halkaya, AB üyesi olmamasına rağmen NATO müttefiki olan Norveç de katıldı. Eylül 2024 itibarıyla Norveç, Türkiye'ye yönelik savunma sanayisi kısıtlamalarından vazgeçtiğini duyurdu.

Hollanda ve Belçika gibi diğer Avrupa ülkeleri de benzer adımlar atarak kısıtlamaları sonlandırdı. Özellikle Belçika ile A400M nakliye uçaklarının parçaları konusunda yaşanan tedarik sorunu, yürütülen diplomatik temaslar sonucu çözüme kavuşturuldu. Kanada ise TB2 silahlı insansız hava araçları (SİHA) için kritik olan optik sistemlere getirdiği yasağı Ocak 2024'te kaldırdı.

ABD ve Fransa ile Süreç Devam Ediyor

Ambargoların kaldırılmasında en zorlu süreç ise ABD ve Fransa ile yaşanıyor. ABD'nin S-400 hava savunma sistemi alımı nedeniyle devreye soktuğu CAATSA yaptırımları ve Türkiye'nin F-35 programından çıkarılması, ikili ilişkilerdeki ana gündem maddesi olmayı sürdürüyor. F-16 tedariki konusunda ilerleme kaydedilse de Washington hattındaki sorunlar tam anlamıyla çözülmüş değil.

Fransa cephesinde ise SAMP-T hava savunma sistemlerine ilişkin belirsizlik sürüyor. Fransa, Barış Pınarı Harekatı sonrası askıya aldığı süreçte henüz belirgin bir politika değişikliğine gitmedi.

AB Savunma Projelerinde Çifte Standart İddiası

Türkiye, NATO'nun en büyük ikinci ordusuna sahip olmasına rağmen, AB'nin ortak savunma girişimlerinden dışlanmaya devam ediyor. 'Askeri Schengen' olarak bilinen Askeri Hareketlilik projesine (PESCO) katılım talebi, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin vetosu nedeniyle dört yıldır bekletiliyor. Türk yetkililer, AB üyesi olmayan ülkelerin dahil edildiği projelere Türkiye'nin alınmamasını 'açık bir ayrımcılık' olarak nitelendiriyor. Türkiye'nin SAFE (Avrupa İçin Güvenlik Eylemi) programına tam katılımının engellenmesi de Brüksel ile Ankara arasındaki güven bunalımını derinleştiren unsurlar arasında yer alıyor.

Kaynak: BBC News