İklim Zirvesinde Soğuk Rüzgarlar: ABD'siz Küresel Mücadele Mümkün Mü?

Brezilya'nın Belem kentinde düzenlenen COP30 İklim Zirvesi, küresel ısınmayla mücadele tarihinde kritik bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti. Ancak zirveye damgasını vuran gelişme, alınan kararlardan ziyade, dünyanın en büyük ekonomisi ABD'nin masadaki çarpıcı yokluğu oldu. Trump yönetiminin, zirveye resmi bir heyet göndermeme kararı alması ve iklim krizine yönelik tutumu, küresel müzakereleri çıkmaza sokan 'yeni bir engelleme ekseni' tartışmalarını beraberinde getirdi.

Trump Gölgesinde Sönük Geçen Zirve ve 'Engelleme Ekseni'

Guardian'da yer alan analize göre, 30 yıllık iklim zirveleri tarihinde ilk kez ABD yönetimi, böylesine kritik bir toplantıya temsilci göndermemeyi tercih etti. Trump'ın iklim değişikliğini 'bir aldatmaca' olarak nitelendiren yaklaşımı ve Paris İklim Anlaşması'ndan çekilme kararı, zirvedeki diğer 194 ülkenin çabalarını gölgeledi. Uzmanlar, ABD'nin bu tavrıyla Rusya ve Suudi Arabistan gibi fosil yakıt üreticisi ülkelerle aynı safta yer alarak, küresel iklim eylemlerini yavaşlatan bir 'engelleme ekseni' oluşturduğunu belirtiyor. Bu bloklaşma, zirve sonuç bildirgesinde 'fosil yakıtlardan çıkış' ifadesinin yer almasını engelleyen en büyük faktör oldu.

Fosil Yakıt Israrı ve 'Drill, Baby, Drill' Politikası

Zirve boyunca Belem'deki konferans salonlarında çözüm arayışları sürerken, Washington'dan gelen mesajlar taban tabana zıttı. Trump yönetimi, 'Drill, baby, drill' (Sondaj yap bebeğim, sondaj yap) sloganıyla özetlenen enerji politikası kapsamında, ABD sularında petrol ve gaz sondajı faaliyetlerini artıracak adımlar attı. Bu durum, Avrupa Birliği ve iklim değişikliğinden en çok etkilenen ada ülkelerinin oluşturduğu 'fosil yakıtlardan aşamalı çıkış' koalisyonunun karşısında en büyük direnç noktası haline geldi. ABD'nin kendi topraklarında çevre koruma yasalarını gevşetmesi ve Arktik bölgesini sondaja açma planları, zirvedeki diplomatik gerilimi daha da tırmandırdı.

Liderlik Boşluğu ve Çin'in Yükselişi

ABD'nin iklim diplomasisinden çekilmesiyle oluşan liderlik boşluğu, dikkatleri diğer küresel aktörlere çevirdi. Zirvede tam anlamıyla bir liderlik rolü üstlenmese de Çin, temiz enerji teknolojilerindeki hakimiyetiyle 'yeşil süper güç' konumunu pekiştirdi. Veriler, Çin'in yeşil teknoloji ihracatından elde ettiği gelirin, ABD'nin fosil yakıt ihracat gelirlerini geride bıraktığını gösteriyor. Analistlere göre, 'petro-devletler' diplomatik metinleri veto edebilse de, yenilenebilir enerjiye yapılan küresel yatırımların fosil yakıtları ikiye katladığı gerçeğini değiştiremiyor. Eski ABD Başkan Yardımcısı Al Gore'un da belirttiği gibi, dünya 'Zirve Trump' dönemini yaşamış olsa da, fosil yakıt çağının sonuna doğru gidişat yavaşlatılabilir ancak tamamen durdurulamaz.