Araştırma: Sürdürülebilir Ürünler Daha Fazla Zehir Saçıyor!

Moda endüstrisinin yıllardır tüketicilere 'çevre dostu', 'sürdürülebilir' ve 'yeşil dönüşüm' ambalajıyla sunduğu geri dönüştürülmüş tekstil ürünlerine dair ezber bozan bir araştırma yayınlandı. Türkiye'den Çukurova Üniversitesi Mikroplastik Araştırma Grubu tarafından yürütülen ve uluslararası kamuoyunda ses getiren çalışma, Adidas, Nike, H&M, Shein ve Zara gibi dev markaların 'doğa dostu' ürünlerinin aslında çevre ve insan sağlığı için daha büyük bir tehdit oluşturduğunu bilimsel verilerle gözler önüne serdi.

Geri Dönüştürülmüş Polyester, Ham Olandan Yüzde 55 Daha Fazla Lif Saçıyor

Araştırmada, söz konusu markalardan temin edilen 51 parça kıyafet üzerinde yapılan testlerde çarpıcı sonuçlara ulaşıldı. Elde edilen bulgulara göre, 'çevre dostu' etiketiyle satılan geri dönüştürülmüş polyester ürünler, ham polyesterden üretilenlere kıyasla çok daha fazla mikrolif saçıyor.

Raporun verileri durumu net bir şekilde ortaya koyuyor: Geri dönüştürülmüş polyester, gram başına ortalama 12 bin 430 lif salarken, ham polyesterde bu rakam 8 bin 28'de kalıyor. Yani 'yeşil' ürünler, ham muadillerine göre yaklaşık yüzde 55 daha fazla kirlilik yaratıyor.

Daha da endişe verici olan ise saçılan liflerin boyutları. Geri dönüştürülmüş ürünlerden kopan liflerin daha küçük ve kırılgan olduğu tespit edildi. Bu durum, söz konusu parçacıkların solunum yollarında daha derinlere inmesine, suda ve havada daha uzun mesafelere taşınmasına neden olarak insan sağlığı üzerindeki riski katlıyor.

Nike ve Adidas Listenin Başında

Marka bazında yapılan incelemelerde ise spor giyim devlerinin durumu dikkat çekiyor. Rapora göre, hem ham hem de geri dönüştürülmüş polyester kategorisinde en yüksek mikrolif salımı Nike ürünlerinde ölçüldü. Markanın geri dönüştürülmüş polyester ürünleri gram başına 30 binden fazla lif dökerken, onu Adidas takip etti. Hızlı moda devleri Shein ve H&M'de de benzer sorunlar tespit edildi.

'Döngüsel Ekonomi' Yerine 'Aşağı Dönüşüm'

Rapor, moda endüstrisinin 'pet şişeden tişörte' dönüşüm hikayesini de sorguluyor. Geri dönüştürülmüş polyesterin yüzde 98'inin tekstil atıklarından değil, pet şişelerden elde edildiği belirtiliyor. Bu durum, tekrar tekrar kullanılabilecek bir şişenin, kısa ömürlü ve geri dönüştürülmesi zor bir tekstil ürününe dönüştürülerek 'çöp' haline getirilmesi anlamına geliyor. Uzmanlar bu süreci döngüsel ekonomi değil, bir 'aşağı dönüşüm' olarak nitelendiriyor.

Mikroplastikler Sağlığımızı Tehdit Ediyor

Giysilerden kopan bu mikrolifler, yıkama sularıyla arıtma tesislerine, oradan da tarım topraklarına ve su kaynaklarına karışıyor. İnsan vücudunda akciğerden kana, sindirim sisteminden plasentaya kadar pek çok noktada tespit edilen mikroplastikler; kalp krizi, hormon bozuklukları ve iltihaplanma gibi ciddi sağlık sorunlarıyla ilişkilendiriliyor.

Raporun sonuç bölümünde, çözümün 'daha iyi plastik' üretmekte değil, sentetik lif kullanımını azaltmakta olduğu vurgulanıyor. Tüketicilere ise 'geri dönüştürülmüş' etiketlerine şüpheyle yaklaşmaları, daha az ve kaliteli ürün tüketmeleri ve yanıltıcı yeşil iddialara (greenwashing) karşı daha talepkar olmaları öneriliyor.

DW